Een nazaat van de katholieke familie Van Horne, Jan Robert Joseph O’Donnoghue, verkocht de heerlijkheid met Kasteel Geldrop in 1768 voor het bedrag van 28.000 gulden aan de protestante Adriaan van Sprangh uit Leiden. Dit artikel behandelt het gedenkteken van Adriaan van Sprangh, dat links tegen de westgevel van het kasteel is bevestigd:
De tekst onder het wapen luidt:
ADRIAAN VAN SPRANGH, HEER
DER VRIJE GROND HEERLYKHEID
VAN GELDORP GROOT EN
KLEIN BRAAKHIUSEN
1769
In de tekst vind ik twee fout gespelde namen: “Geldorp” in plaats van “Geldrop” en “Braakhiusen” in plaats van “Braakhuisen”. Vroeger werd dit soort kennelijke spelfouten regelmatig overgenomen in teksten en op kaarten, bij gebrek aan mogelijkheden tot verificatie. Hierdoor is bijvoorbeeld “Geldorp” terug te vinden op een kaart uit 1831, terwijl de officiële naam in die tijd toch echt “Geldrop” luidde.
Geldorpius
Blijft de vraag waarom op de gedenksteen van een “heer van stand” dergelijke fouten voorkomen. Het antwoord is eenvoudig: het zijn geen fouten. Beide woorden (“Geldorp” en “Braakhiusen”) maken namelijk deel uit van een ingenieuze code. Deze code houdt verband met Hendrik Geldorpius, waarbij “Geldorpius” de Latijnse vorm van “van Geldrop” is. De beginletters van de voor- en achternaam, H respectievelijk G, staan in codeverband voor Heeze en Geldrop, twee dicht bij elkaar liggende dorpen die historisch gezien nauw aan elkaar verbonden zijn.
Hendrik Geldorpius was een humanist die in 1522 in Geldrop is geboren. Hij schopte het tot rector in o.a. Delft, maar werd in 1559 uit Holland verbannen nadat hij was beschuldigd van ketterij.
Hieronder nogmaals de tekst van het gedenkteken, maar nu met HENDRIK GELDORP(…)IUS in rood gemarkeerd:
ADRIAAN VAN SPRANGH, HEER
DER VRIJE GROND HEERLYKHEID
VAN GELDORP GROOT EN
KLEIN BRAAKHIUSEN
1769
De gemarkeerde tekst “GROOT EN KLEIN BRAAKH”
is een anagram van “HORNE GLORIE BANK TAK “.
Bank J.A. Tak
De verborgen vermelding van de naam “Horne” lijkt een sneer te zijn richting de verkoop van het kasteel aan Adriaan van Sprangh in 1768. Daarmee begon ik dit artikel. Kennelijk heeft de betreffende 28.000 gulden op de een of andere manier bijgedragen aan het latere succes van de Tak-Bank. Er heeft inderdaad een bank met die naam bestaan. Dat was sinds 1859 J.A. Tak aan de Groenmarkt in Middelburg (Zeeland). Een bankier die bij deze bank was betrokken, was Johannes Adriaan Tak, die was getrouwd met Johanna Elisabeth van Gogh, een nicht van Vincent van Gogh. Zij was de dochter van Johannes van Gogh, de broer van de vader van Vincent en dus zijn oom.
De overblijvende tekst in blauw is ER DER VRIJE GRO HEELYHED VAN EN. Dit is een anagram van:
VRYHEER VRIJE GOEDERENHANDEL
Dit lijkt op Adriaan van Sprangh te slaan. Maar voordat Van Sprangh Kasteel Geldrop kocht, was hij regent en ontvanger van de grafelijkheids- en Wassenaarse tollen in Leiden. Suggereert deze oplossing dat Van Sprangh corrupt was en goederen zonder tolbetaling doorliet? En dat hij op die manier aan de 28.000 gulden is gekomen om Kasteel Geldrop te kopen? Dat hij aldus vrijheer (van Geldrop) werd door vrije goederenhandel? Nader onderzoek moet dit uitwijzen.
Gedenksteen
Met de verwijzing naar de in 1859 opgerichte bank van J.A. Tak in gedachten kan het jaartal 1769 onderaan de gedenksteen onmogelijk het jaar zijn waarin het geheel tegen de westgevel is bevestigd. Dit deel van het kasteel naast de entree is bovendien pas rond 1866 gebouwd door Hubertus Paulus Hoevenaar, die het kasteel en toebehoren in 1843 van zijn tante Sara Hoevenaar had geërfd. Hij moet dus degene zijn geweest die de gedenksteen van Adriaan van Sprangh heeft laten maken en op de huidige plaats aan de westelijke zijgevel heeft laten bevestigen. Dit kan als een bewijs worden gezien dat Hoevenaar inderdaad was betrokken bij het aanbrengen van aanwijzingen op de westgevel van zijn kasteel.
Wapen van Van Sprangh
Wanneer je voor de gedenksteen staat, zie je bovenaan het in vieren gedeelde familiewapen van Adriaan van Sprangh (afbeelding onder). De symbolen op het wapen worden in aantallen objecten verdeeld zoals zij zichtbaar zijn. Linksboven zijn dat 3 objecten en rechtsboven 5. Daaronder is het precies omgekeerd: linksonder 5 objecten en rechtsonder 3.
Het is niet helemaal duidelijk wat de objecten voorstellen, maar bij de 3 lijkt het om eikenbladeren te gaan en bij de 5 zijn het rondjes, cirkels of boomstammen (van bovenaf gezien).
Malta
Wat bovenaan staat in het wapen kan hiermee worden gelezen als 3 en 5 en wat onder staat als 5 en 3. Worden deze cijfer aan elkaar “geplakt”, dan ontstaan de getallen 35 en 53.
Uit Vincent schilderij “Caféterras bij nacht” uit 1888 blijkt dat deze getallen in combinatie met andere factoren naar Valletta op Malta leiden indien zij worden geïnterpreteerd als de breedtegraad 35° 53′. Indien de cijfers worden overgezet naar de letters “CE EC” kan daar het Latijnse woord ECCE (= zie) van worden gemaakt: ZIE 35° 53′
Opmerkelijk is het resultaat 18, dat het verschil vormt tussen 35 en 53. Dat hier iets moet worden opgeteld kan (als puzzel) blijken uit het “+-teken” dat het wapen in vier kwartieren verdeelt. In mijn artikel over de zuidgevel van Kasteel Geldrop is een soortgelijk denkbeeldig rekensommetje te vinden. In datzelfde verhaal wordt uitgebreid ingegaan op een andere betekenis en functie van het plus-teken.
Vincent van Gogh
De rekensom ter illustratie in een afbeelding:
Het geheime jaartal dat op deze manier verschijnt, is 1853, het geboortejaar van Vincent van Gogh. Aangezien men in 1769 niet kon weten dat Vincent in 1853 zou worden geboren, is dit een nieuw bewijs dat de gedenksteen is geantidateerd en pas in de tijd van de latere kasteelheer Hoevenaar gemaakt, d.w.z. na augustus 1882.
In die periode verhuisde het domineesgezin Van Gogh naar Nuenen. Dat was twee jaar nadat Vincent definitief had besloten om kunstenaar te worden. Rond dat moment moet men bij Kasteel Geldrop dus zijn gaan “puzzelen” op een manier dat Vincent van Gogh er in het geheim bij betrokken raakte.
Meestergetallen
Nu een link is gelegd met Vincent, die – voordat hij ging schilderen ook schoolmeester c.q. onderwijzer is geweest – valt het oog op de twee meestergetallen die van de 5-en en 3-en kunnen worden samengesteld. Dat kan door de cijfers 3 en 5 diagonaal met elkaar te verbinden:
De genoemde meestergetallen zijn getallen die uit dubbele cijfers bestaan, in dit geval dus 55 en 33. Het verschil tussen beide getallen is 22, het getal dat in het alfabet staat voor de letter V (van Van Sprang, van Vincent en van Valletta, de hoofdstad van Malta. Daar zetelt ook de Orde van Malta, met aan het hoofd een Grootmeester).
Door de groepen 3-en en 5-en met een lijntje te verbinden, ontstaat tevens een maal- of X-teken. Is het de bedoeling dat na het optellen nu het vermenigvuldigen volgt? Om daarachter te komen neem ik de proef op de som.
3×3 = 3² = 9
5×5 = 5² = 25
Door 9 en 25 bij elkaar op te tellen, wordt 34 verkregen. Dat is een verwijzing naar de zuidgevel van het kasteel waar zich de ramen in de verhouding 3 (boven) en 4 (onder) bevinden. Meer hierover bij de informatie over de zuidgevel en ook in mijn artikel op deze website over “De Aardappeleters“. Wat dit werk betreft, is het belangrijk om de woorden “maal” en “groot”-meester in gedachten te houden. Enkele aardappeleters zijn immers leden van de familie De Groot en via zijn signatuur op een stoel was Vincent als (ex-)”meester” ook aanwezig…
Hypotenusa
Lezers met enig wiskundig inzicht zullen direct begrijpen dat in de opstelling 3² en 5² (opnieuw) een geheim getal moet zijn verborgen: wat je hier ziet is namelijk een onvolledige Stelling van Pythagoras. Dat is een wiskundige stelling van de Griek Pythagoras (570 v.Chr. – 500 v.Chr.), die kan worden gebruikt om rechte hoeken uit te meten.
De stelling is zó algemeen, dat die vandaag de dag nog steeds in de bouw wordt gebruikt via het basisprincipe a² + b² = c². Deze uitkomst c² bevindt zich altijd langs de schuine zijde (= hypotenusa) van de rechthoekige driehoek.
Dit gegeven komt terug in Vincents schilderij “Populierenlaan in de herfst“, dat ook op deze website zal worden besproken.
Binnen de stelling wordt meestal de verhouding 3-4-5 gehanteerd. Dus: 3² + 4² = 5², ofwel 9 + 16 = 25. Zet je deze verhouding in centimeters uit op een stuk papier, dan zul je altijd een hoek van 90 graden creëren. Hieronder heb ik het principe direct – van bovenaf gezien – deels met symboolgetallen op de west- en zuidmuur van Kasteel Geldrop geprojecteerd:
Dat de letter “a” en het cijfer “3” op de afbeelding hier inderdaad de westgevel betreffen, blijkt wel uit de naam “adriaan“: “a a a (a x 3) d’r in“.
Waarschuwing
Met het oog op de stelling is inmiddels duidelijk dat in het rijtje 3×3 = 3² = 9 en 5×5 = 5² = 25 feitelijk 4×4 = 4² = 16 ontbreekt. In mijn artikel over de zuidgevel toon ik aan dat het getal 16 (4²) uitgerekend op die pui van toepassing is als onderdeel van het jaartal 16 16.
Het “missende” getal 16 (4²) kan met eigen ogen worden waargenomen als men lopend vanuit de westgevel van Kasteel Geldrop de rechte hoek van 90° links omgaat naar de zuidgevel. Dit kan opgevat worden als een, weliswaar enigszins ludieke, waarschuwing. De uitdrukking “het hoekje omgaan” heeft immers iets met de dood te maken. Want als je hier niet uitkijkt en meteen vanaf de westgevel links de hoek omgaat, loop je grote kans om in het water van de gracht te belanden en te verdrinken. Daarom is het ‘t beste om eerst even een eindje rechtdoor het pad te volgen en pas dan linksaf te slaan om zicht te krijgen op de zuidgevel.
In mijn artikel over de zuidgevel van Kasteel Geldrop is tevens sprake van “verborgen” getallen, die via een +-teken tot stand komen. In dit geval gaat het om tweemaal de 5, oftewel 5 5. Aan elkaar geplakt tot 55 komt dat overeen met het meestergetal 55 in het wapen van Van Sprangh. Aangezien het rangnummer 5 in het alfabet staat voor de letter “E”, betekenen de twee cijfers 5 in dit geval E E, de beginletters van het Eeuwig Edict.
Nogmaals De Aardappeleters
Tot slot, wat het wapenschild betreft, een extra onthulling. Zoals elders ook wordt omschreven, is de Edict-code eenvoudig van aard: de zoveelste wet (uit 47 wetten), het zoveelste woord. Nu we weten dat de cijfers 5 en 5 een verwijzing zijn naar het Eeuwig Edict, bekijk ik wat in dat verband de betekenis kan zijn van de cijfers 3 en 3. In combinatie met het Eeuwig Edict (en in de Code die Vincent van Gogh gebruikte), staat 3 3 voor “de derde wet, het derde woord“. Dat is “ernstelyck” , wat het anagram is van “trek lyn c e s“, een opdracht die Vincent van Gogh in 1885 zou uitvoeren in zijn werk De Aardappeleters.
Kasteel Heeze en 33 x 55
Ik geef hieronder nogmaals het wapen van Van Sprangh weer, met de diagonale vermenigvulding van de meestergetallen 3-3 en 5-5:
Wel beschouwd kan hierop dezelfde algebraïsche formule worden losgelaten als bij Kasteel Heeze. In dit artikel schreef ik daar meer over. Het getal 44 ligt tussen 33 en 55 in, waardoor het toepassen van de formule mogelijk wordt.
De formule (a-b) x (a+b)=a² – b² kan zodoende worden ingevuld als
(44-11) x (44+11) = 1936 – 121 = 1815.
In Heeze vond ik via de formule en algebra (uiteindelijk) het getal 45. Deze uitkomst kan in dezelfde trant op drie manieren worden uitgelegd:
- 1815 + 45 = 1860 = terugkomst familie Hoevenaar uit Nederlands-Indië
- 1815 – 45 = 1770 = verborgen link naar C.M. van Gogh (Vincents oom Cor)
- als combi van ad 1 en 2: (a-b) x (a+b)=a² – b² = (1815-45) x (1815+45) = 3.294.225 – 2025 = 3.292.200. Deze uitkomst volgt een ander pad en komt in een later artikel over de Sterre der Zee (Stella Maris) terug.
ad 1. terugkomst familie Hoevenaar uit Nederlands-Indië
Kasteelheer Hoevenaar had in Nederlands-Indië een fortuin vergaard in de suiker-industrie. In 1860 keerde hij met zijn gezin in Nederland terug en vestigde zich tijdelijk in Stratum (Eindhoven) op het landgoed Eikenburg. Het gezin kon voorlopig niet terecht in Geldrop omdat het kasteel daar op verzoek van Hoevenaar ingrijpend werd verbouwd.
ad 2. verborgen link naar C.M. van Gogh (Vincents oom Cor)
In het jaar 1770 wilde Adriaan van Sprangh zijn pas verworven kasteel gaan verbouwen. Het verkeerde namelijk in een bijzonder slechte staat en was in feite onbewoonbaar verklaard. Van Sprangh gunde in november 1770 voor fl. 1.400 de klus aan de Geldropse meester-timmerman Martinus van Gaal (bron: Heemkronijk, jaargang 36, nummer 2/3 van 1997 – Heemkundekring-HLZ).
Op deze naam is een woordspel toegepast. Men stelde allereerst vast dat Martinus niet arm was. Zijn persoon was niet te vergelijken met bijvoorbeeld Antonius-Abt, over wie ik hier schreef. Daartoe schrapte men de letter T uit zijn naam. Wat overbleef was: Marinus, dezelfde voornaam als die van een oom van Vincent van Gogh.
van Van Gaal naar Van Gogh: aal is ogh = (in anagram) alias ogh.
uitkomst: Martinus van Gaal – alias Marinus van Gogh.
Maar in het jaar 1770 leefde Marinus nog niet. Hij werd pas geboren in 1824 en overleed in 1908. Bovendien was Marinus zijn tweede voornaam. Zijn eerste voornaam was Cornelis, met als initiaal C. Ik lees deze letter “C” als het Romeinse getal 100. Eerst voeg ik dit nu toe aan de naam: C(ornelis) Marinus van Gogh. Daarna tel ik 100 op bij het eerder gevonden jaartal 1770. Aldus:
1770 + 100 = 1870
In 1870 was de verbouwing van Kasteel Geldrop gereed. Bovendien was bij het kasteel een tuin in Engelse landschapsstijl aangelegd met veel aandacht voor bijzondere planten en zeldzame bomen. In datzelfde jaar 1870 verhuisde het gezin uit Eindhoven en ging op Kasteel Geldrop wonen.
Een en ander betekent dat Vincents oom C.M. van Gogh (oom Cor) betrokken is geweest bij de historische onderbouwing van het raadsel dat ik probeer te ontwarren. Mogelijk gaf hij advies bij het aanbrengen van de gedenksteen van Van Sprangh. Oom Cor had via zijn kunst- en boekhandel in Amsterdam immers toegang tot (zeldzame) boeken en manuscripten. Vincent refereerde in verschillende werken aan zijn oom, bijvoorbeeld in Landschap met Kerk en De Aardappeleters. En verder mag ik een link met de Vrijmetselaars niet uitsluiten. Oom Cor werd immers vergeleken met een meester-timmerman…
Reageren op dit artikel? Dat kan niet in het openbaar. Wel is het mogelijk om rechtstreeks naar mij (Jan Bakker) te reageren. Gebruik hiervoor het formulier op de contactpagina.
Deze CC-BY-SA-licentie staat hergebruikers toe het materiaal in het openbaar te kopiëren, distribueren en weer te geven of uit te voeren. Dit geldt zolang je de auteur of de houder van het auteursrecht (aangegeven in de titel van dit artikel) vermeldt. Je mag het materiaal voor commercieel gebruik toepassen. Ook mag je het aanpassen, bijvoorbeeld voor vertalingen. Voor gewijzigd materiaal geldt dezelfde licentie.
