Veel mensen hebben moeite met het correct schrijven van voltooide deelwoorden. Is het “heeft hij betaalt” of “heeft hij betaald”? Met behulp van een ezelsbruggetje genaamd ’t kofschip is het heel eenvoudig om de juiste spelling toe te passen.
De regel is dat als de laatste letter van de stam van het werkwoord (= het hele werkwoord zonder de uitgang “en”) voorkomt in ’t kofschip, het voltooid deelwoord met een “t” moet worden geschreven. Komt deze letter niet voor in ’t kofschip, dan wordt het voltooid deelwoord met een “d” geschreven.
Hieronder volgt mijn eenvoudige 3-stappen-methode. Bij zorgvuldige bestudering weet je al na vijf voorbeelden hoe de vork in de steel zit.
Toepassing van deze methode zal je veel hinderlijke spelfouten besparen!
Ga nu van start:
Stap 1
Neem het hele werkwoord (bijvoorbeeld “BETALEN”).
Stap 2
Kijk welke letter er voor “EN” komt. Bij “BETALEN” is dat de “L” (BETAL-EN).
Stap 3
Controleer of de letter “L” voorkomt in ’t kofschip.
Dat is niet het geval, daarom wordt het voltooid deelwoord van “BETALEN” met een “D” geschreven: (IK HEB) BETAALD.
Een tweede voorbeeld:
Stap 1
Neem het hele werkwoord (bijvoorbeeld “KRUISEN”).
Stap 2
Kijk welke letter er voor “EN” komt. Bij “KRUISEN” is dat de “S” (KRUIS-EN).
Stap 3
Controleer of de letter “S” voorkomt in ’t kofschip.
Dat is wel het geval, daarom wordt het voltooid deelwoord van “KRUISEN” met een “T” geschreven: (ONZE WEGEN HEBBEN ELKAAR) GEKRUIST.
Begin je het al te begrijpen?
Nu een derde voorbeeld:
Stap 1
Neem het hele werkwoord (bijvoorbeeld “VERVEN”).
Stap 2
Kijk welke letter er voor “EN” komt. Bij “VERVEN” is dat de “V” (VERV-EN).
Stap 3
Controleer of de letter “V” voorkomt in ’t kofschip.
Dat is niet het geval, daarom wordt het voltooid deelwoord van “VERVEN” met een “D” geschreven: (IK HEB) GEVERFD.
Noot: bij dit voltooid deelwoord wordt vaak naar de letter “F” gekeken, die wel in ’t Kofschip voorkomt. Die letter geldt echter niet als criterium, omdat de stamletter “v” in het hele werkwoord “verven” bepalend is.
Een vierde voorbeeld:
Stap 1
Neem het hele werkwoord (bijvoorbeeld “VERHUIZEN”).
Stap 2
Kijk welke letter er voor “EN” komt. Bij “VERHUIZEN” is dat de “Z” (VERHUIZ-EN).
Stap 3
Controleer of de letter “Z” voorkomt in ’t kofschip.
Dat is niet het geval, daarom wordt het voltooid deelwoord van “VERHUIZEN” met een “D” geschreven: (IK BEN) VERHUISD.
Noot: bij dit voltooid deelwoord wordt vaak naar de letter “S” gekeken, die wel in ’t Kofschip voorkomt. Die letter geldt echter niet als criterium, omdat de stamletter “z” in het hele werkwoord “verhuizen” bepalend is.
Engels
De regel van ’t Kofschip geldt ook voor buitenlandse woorden, al wordt dan naar de klank geluisterd.
Tot slot een voorbeeld van een Engels woord (RELAXEN):
Stap 1
Neem het hele werkwoord (“RELAXEN”).
Stap 2
Kijk welke letter er voor “EN” komt. Bij “RELAXEN” is dat de “X” (RELAX-EN).
Stap 3
Controleer of de letter “X” voorkomt in ’t kofschip.
Dat is NIET het geval, maar omdat het een Engels woord is, wordt naar de klank geluisterd. De “X” heeft aan het eind een S-klank (IKS). De letter “S” komt wel voor in ’t kofschip, daarom wordt het voltooid deelwoord van “RELAXEN” met een “T” geschreven: (IK HEB) GERELAXT.
Dan nog een allerlaatste voorbeeld:
Stap 1
Neem het hele werkwoord (bijvoorbeeld “GEBEUREN”).
Stap 2
Kijk welke letter er voor “EN” komt. Bij “GEBEUREN” is dat de “R” (GEBEUR-EN).
Stap 3
Controleer of de letter “R” voorkomt in ’t kofschip.
Dat is niet het geval, daarom wordt het voltooid deelwoord van “GEBEUREN” met een “D” geschreven: (HET IS) GEBEURD.
Samenvatting:
Bepaal welke letter er staat vóór de uitgang “en” in het hele werkwoord.
Komt die letter voor in het ’t kofschip, dan wordt de laatste letter van het voltooid deelwoord met een “t” geschreven.
Komt die letter niet voor in het ’t kofschip, dan wordt de laatste letter van het voltooid deelwoord met een “d” geschreven.
Let op: bij de klinkers “o” en “i”, die beide in ’t kofschip zitten, gaat deze methode niet op. Zo is de stamletter van het werkwoord “voltooi-en” een “i” die in ’t kofschip voorkomt.
Toch wordt het voltooid deelwoord van “voltooien” met een “d” geschreven: ik heb deze spellingshulp nu voltooid.
Veel succes met het toepassen van mijn simpele stappenmethode!
© 2011-2023 – Jan Bakker WebTeksten
