In de buurt van Carcassonne, aan de voet van de Pyreneeën en bovenop een berg, ligt Rennes-le-Château. Dat is een arm Zuid-Frans dorpje met een rijk verleden. Meer daarvan weten? Zoek ernaar op internet en je wordt overstelpt met informatie over het dorp en zijn vroegere excentrieke pastoor(s).
Begin 20ste eeuw werd tijdens een lokale excursie de tekst van een merkwaardig graf overgetekend. Dat graf, met een staande en liggende steen, lag al sinds 1781 op de begraafplaats van de oude dorpskerk van Rennes-le-Château. Zodra de zittende pastoor er een code op herkende, probeerde hij rond 1905 de tekst te wissen. Wat de abbé kennelijk niet wist, was dat Vincent van Gogh de tekst van de staande steen al zeven jaar eerder als code had gebruikt. En wel onder andere in zijn schilderij “Het Gele Huis” (eerst: “la Rue”) uit 1888. Ik werk momenteel aan een nieuw artikel daarover.
Marie de Nègre
Hoewel ook de liggende steen een duidelijke code bevat, beperk ik mij in dit artikel tot de staande steen. Dit is daar een algemeen bekende afbeelding van:
afb. 1
De grafsteen herinnert aan het overlijden op 67-jarige leeftijd van Marie de Nègre d’Ables, op 17 januari 1781. Zij was een dame van stand en van adel, die in het thans vervallen kasteel van Rennes-le-Château woonde. Tot zover niets vreemds.
Fouten
Wat wel opvalt, is het achttal fouten c.q. merkwaardigheden die op de steen al dan niet zichtbaar zijn. Hieronder plaats ik nogmaals een afbeelding van de staande steen. Nu heb ik via de oranje cirkels en letter erop aangegeven om welke afwijkingen het gaat:
afb. 2
De code is als volgt: in de woorden “Noble“, “Negre“, “de” en “sept” zijn de respectieve letters “e e e” en “p” in kleine letters geschreven. Verder staat de letter “M” geïsoleerd van “arie” op de volgende regel. De naam “ARLES” moet zijn “ABLES” en in “HAUPOUL” mist een letter “T“. Tot slot dient de “O” in het jaartal MDCOLXXXI een “C” te zijn.
Dood zwaard
De afwijkingen aaneen geschreven: e e e p M R T O. Met een letterwisseling (anagram) krijg je MORT épée. Vertaald uit het Frans: DOOD zwaard. Doordat “MORT” in hoofdletters staat en “epee” in kleine letters, gaan onderzoekers ervan uit dat de code deze twee woorden betreft. Niets is echter minder waar!
Graal in Rennes-le-Château?
Er zit namelijk een Nederlands tintje aan het geheel. Het lijkt enigszins op de woordspeling met de Heilige Graal, waarnaar in kerk van Rennes-le-Château via de opstelling van heiligenbeelden in het Nederlands (als GRAAL) wordt verwezen. Die woordspeling is Koninklijk Bloed (SANG REAL), wat met een letter-verschuiving kan worden gelezen als Heilige Graal (SAN GREAL). Dit hebben de meeste onderzoekers (inclusief aanvankelijk ikzelf) gemist als aanwijzing.
Dit pas ik nu op dezelfde manier toe op MORT EPEE = MORTE EPE. Het woord “morte” is in het Frans de vrouwelijke vorm van “mort”. Daarmee zou het dus gaan (in code!) om een vrouwelijke overledene in het Nederlandse dorp Epe.
Gelders dorp
Epe komt overigens in meerdere landen als plaatsnaam voor. Zo bestaat er net over de grens bij Enschede een dorp Epe in Duitsland. En een stad met die naam is zelfs te vinden in Nigeria. Ik ga er echter vanuit dat het – mede vanwege de nog aan te geven betrokkenheid van Vincent van Gogh – om het Gelderse dorp Epe gaat.
17 januari
De vraag is of er inderdaad op 17 januari 1781 een vrouw in Epe is overleden. Als dat al het geval is, kan ik daar in de archieven niets van terugvinden. Maar in code wel! In het doodboek van Ampt Epe uit 1805 vind ik onder nr. 171 het overlijden van een zekere IJda Peters. In eerste instantie zie ik daar weinig code in terug, hoewel het nummer 171 mij intrigeert. Het doet namelijk denken aan 17-1 oftewel 17 januari, de sterfdatum van Marie de Nègre. Het is een datum die overigens ook terugkomt in Vincents beroemde werk “De Aardappeleters” uit 1885.
Delicaat
Dit is de volledige tekst die de koster van de kerk van Epe (Dorp) aan het doodboek van 1805 toevertrouwde:
25-11-1805nr. 171 Overleden bij Dorp: Ijda Peters, weduwe van Jannes Bosch, in den ouderdom van ongeveer 60 jaar, 30-11 begraven.Laat kinders na.
Ik geef nu een stukje code prijs. Indien de getallen van een bepaalde datum het alfabet bestrijken (woord 1 t/m 26), dan zou dat om het toepassen van een code kunnen zijn. Dat is in bovenstaande tekst alleen bij de eerste datum het geval. Daar zet ik de getallen naar hun rangnummer in het alfabet conform om naar letters:
25 (y) – 11 (k) – 18 (r) – 05 (e)
Een anagram van “y k r e” is ryke (rijke). IJda Peters was dus blijkbaar een rijke vrouw. Dat was – naar het schijnt – Marie de Nègre niet zozeer, al hadden beide dames op papier wel een duidelijke overeenkomst. Dat wordt zichtbaar als ik de kopie van de overlijdensakte van Marie de Nègre opzoek in Franse archieven.
Ik vond dit document als “Document 100NUM/AC309/1E1 Rennes-le-Château. Actes de naissance, baptême, mariage, décès, sépulture. ( 1737-1802 ). Dit is een afbeelding van de betreffende acte:
afb. 3
Het gaat dan met name over wat er links in de kantlijn is geschreven:
(…) Dame Marie de Nègre de Blanchefort streep
Het ziet er enigszins naar uit dat dit een latere toevoeging is. Zou het daarom een code kunnen zijn? Het antwoord is “ja”. Die code vind ik in de horizontale lijn. In het Frans zegt die lijn helemaal niets, maar in het Nederlands is het simpelweg een streep.
Het woord “streep” is een anagram van “Peters“, de ryke dame uit Epe!
Eeuwig Edict
Bij de tweede datum (30-11-1805) gaat het grapje met het alfabet niet op, omdat er daarin geen 30ste letter bestaat. In zo’n geval kan er sprake zijn van een code via het Eeuwig Edict. Die code op de zuidgevel van Kasteel Geldrop loopt immers als een rode draad door het raadsel. Overigens telt ook Geldrop zelf mee als aanwijzing: de oorsprong van deze naam zou een verbastering zijn van “Gelders dorp”. Dat is Epe in de provincie Gelderland feitelijk ook. Zou “morte epe” daarom kunnen verwijzen naar Geldrop?
De Geldropse Edict-code pas ik als volgt toe (zoals de koster het in het doodboek schreef: de datum zónder het jaartal):
wet 30, woord 11 = accordeert
Nu rijst de vraag wie wat “accordeert”. Welnu, dat is eenvoudig. In het doodboek staat “30-11 begraven”. Dat betekent dus: “accordeert begraven”. Van wie? Van de ryke! En wie accordeert? De schrijver = de koster!
Ecce
De code luidt daarmee als volgt:
koster accordeert begraven ryke
(= in anagram) de straat verborgen kerk ecce ry o
Het Latijnse woord “ecce” betekent in het Nederlands: “zie“. Met andere woorden, “zie rij o“. Deze uitkomst slaat op twee schilderijen van Vincent van Gogh uit 1888, toen hij in de Zuid-Franse stad Arles verbleef. Deze stad staat als code-onderdeel op de staande grafsteen van Marie de Nègre vermeld.
De gevonden term “de straat” verwijst naar Vincents schilderij “La Rue (de Straat) ” oftewel “Het Gele Huis”, terwijl “verborgen kerk ecce ry o” een rechtstreeks verband aantoont met Vincents werk “Sterrennacht boven de Rhône” uit 1888.
Reageren op dit artikel? Dat kan niet in het openbaar. Wel is het mogelijk om rechtstreeks naar de schrijver (Jan Bakker) te reageren. Gebruik hiervoor het formulier op de contactpagina.
