Wij worden er niet warm of koud van, maar het Vaticaan maakte zich in de voorbije eeuwen druk om een mogelijke revolutie in de Katholieke Kerk. Jan van Scorel (1495-1562), oud-medewerker van de Nederlandse paus Adrianus VI (1459-1523), opperde openlijk een plan om in Noord-Nederland een nieuw Rome te stichten. Het leidde geregeld tot geheime conclaven waarin maatregelen tegen potentiële dwarsliggers werden besproken en georganiseerd.
Van Scorel noemde zijn plan “Nova Roma”, te verwezenlijken in het toenmalige kweldergebied de Zijpe in Noord-Holland. Een andere kanshebber was het noorden van Friesland, met het dorp Nes als middelpunt. Ik schreef hier onlangs in dit artikel over.
Egmond
Het plan voor een nieuw Rome liep parallel aan de bedijking van het getijdengebied dat de Zijpe feitelijk was, ruwweg ten westen van Alkmaar en Schagen. Voordat Van Scorel zijn plan initieerde hadden monniken van de Abdij van Egmond al pogingen tot bedijking gedaan, maar die waren allemaal mislukt.
Ende sal Genaemt werden Nova Roma:
(Bron: Zijper Museum)
Van Scorel pakte zijn idee groots aan. Eerst vroeg hij met succes toestemming aan het Noord-Hollandse bestuur van die tijd. In Antwerpen vond hij een aantal welgestelde Vlamingen, die wel in het plan wilden investeren. Een en ander sprak velen in die tijd (rond 1550) aan, wellicht mede vanwege de aard van de toenmalige paus. Dat was Julius III (1487-1555), die in 1550 als paus werd gekozen. Julius werd daarna echter verliefd op een 17-jarige straatjongen, die hij tot kardinaal maakte. De paus hield van een luxueus leven en hij organiseerde homo-erotische orgieën. Het is een understatement dat niet iedereen binnen de Kerk daarvan gecharmeerd was.
Poussin en Van Gogh
Niettemin was de positie van het Vaticaan op zichzelf wel redelijk stevig. Schoppen tegen de Kerk door buitenstaanders werd ondanks alles dan ook niet erg gewaardeerd. Wanneer de geheime conclaven tegen de plannen van Jan van Scorel precies begonnen, is onduidelijk. Zeker is evenwel dat de Franse kunstschilder Nicolas Poussin (1594-1665) en ook Vincent van Gogh (1853-1890) hieraan gerelateerde gecodeerde aanwijzingen in hun werken aanbrachten.
Fotoverantwoording header Zijper Museum.
Reageren op dit artikel? Dat kan niet in het openbaar. Wel is het mogelijk om rechtstreeks naar de schrijver (Jan Bakker) te reageren. Gebruik hiervoor het formulier op de contactpagina.
