Al langer kan bovenaan deze website een bijbelpassage worden gelezen: “Indien gij maar blijft in het geloof” (Kol. 1:23). Dat is niet zomaar een loze kreet. Ten eerste omdat ikzelf rotsvast bleef (en blijf) geloven in waar ik mee bezig ben. En Vincent van Gogh deed dat ook. Hoe kun je anders de moed erin houden door geweldig te blijven schilderen, maar niets van je werk te verkopen? Dit artikel beschrijft hoe Vincent de betreffende passage 1:23 uit Kolossenzen heeft gecodeerd, in welk werk en waarom.
Dat Vincent van Gogh met codes werkte, heb ik al voldoende aangetoond op deze website. Deze codes baseerde onze fenomenale kunstschilder op het Eeuwig Edict van 1611. Dat Edict werd als een verzameling van 47 wetten op 12 juli 1611 uitgevaardigd door de aartshertogen Albrecht en Isabella.
Isabella als non
Zoals ik al in dit artikel schreef, oefende Isabella haar functie niet alleen als aartshertogin uit. Een paar dagen per jaar vertoefde zij in het Belgische Tervuren. Daar had zij een kapucijnenklooster gesticht. Isabella hield ervan om zich dan als gelovige non even onder de andere zusters te mengen.
Op een gegeven moment moet zijn ontdekt dat de initialen van de voornamen van Isabella vervat waren in de naam “Vincent”. Die initialen waren Isabella Clara Eugenia, oftewel I.C.E. Het valt niet uit te sluiten dat dit gegeven ertoe heeft geleid dat VINCENT op zeker moment is gevraagd om het Eeuwig Edict als codeboek te gebruiken.
2x G
De plaats waar Vincent de genoemde initialen via zijn eigen naam codeerde, is in de klok op zijn meesterwerk “De Aardappeleters” uit 1885. Op deze website kun je daar dit artikel over lezen. Voor de duidelijkheid geef ik hieronder de betreffende (sterk uitvergrote en lichter gemaakte) klok nog eens weer. De rond de wijzerplaat uitgeschreven letters worden – volgens mij – gesuggereerd door de letters “VI” bovenaan: de eerste twee letters van de naam “VINCENT. Deze aanwijzing wordt verderop versterkt door het cijfer 2 bij de eerste virtuele G: een teken dat er sprake is van een tweede letter G.
ICE = 1-23
De cijfers 2 en 3 staan op hun normale positie op de wijzerplaat van een klok. De serie begint bij “1”, maar dat is niet het gebruikelijke cijfer 1. Binnen dit deel van de code dient de “I” uit VI als het cijfer 1 te worden genomen:
Vervolgens wordt de letter “N” overgeslagen. Die is in dit verband alleen relevant als tussenruimte. De twee letters CE op de positie 2 en 3 komen daardoor bij elkaar te staan. Naar hun rangschikking in het alfabet komen ze voor in de codes van de kastelen Geldrop en Heeze (plus op “De Aardappeleters” via Dürers magische vierkant en ook in “Caféterras bij nacht” als het getal 35 (C=3 en E=5 en 3=E).
Aldus heb ik de combinatie 1(spatie)23 gevonden, maar nog niet de verwijzing naar het bijbelboek Kolossenzen. Daarin staat immers bij hoofdstuk 1, vers 23 het zinsdeel “Indien gij maar blijft in het geloof.” En er zijn meerdere bijbelboeken, in het Oude en het Nieuwe Testament, die in een hoofdstuk 1 wel 23 verzen bevatten.
Kol
Het antwoord op deze vraag is bijzonder eenvoudig te geven: de gangbare Nederlandstalige afkorting van het boek Kolossenzen is Kol. en die afkorting zit vervat in het woord “Klok“. Ik filter daartoe de letters k-o-l (van rechts naar links) uit dit woord, waarna een letter K resteert.
Voordat ik hier verder op inga, zal ik eerst kort iets verduidelijken over het bijbelboek Kolossenzen zelf. De Kolossenzen waren inwoners van de stad Kolosse in Phrygië, een oude landstreek die tegenwoordig in Turkije ligt. Een zekere Epaphras, die in Kolosse woonde, stichtte daar in de eerste eeuw een christelijke gemeente. Het evangeliewerk van Epaphras werd zeer gewaardeerd door de apostel Paulus, die vanuit Rome met hem correspondeerde. Deze correspondentie bestaat voornamelijk uit een in hoofdstukken opgedeelde brief van Paulus aan de Kolossenzen, wat een zelfstandig bijbelboek met die naam is geworden.
Vals?
Onder tegenwoordige (Bijbel)wetenschappers wordt echter getwijfeld aan het auteurschap van Paulus. Een en ander wordt ingegeven door het feit dat het originele manuscript verloren is gegaan, net als veel vroege kopieën. De tekst van het huidige manuscript zou te weinig op de stijl van Paulus lijken, zodat er vermoedens zijn van falsificaties of op zijn minst misinterpretaties. Verderop in dit artikel kom ik hier nog op terug.
Iemand die zou hebben meegeschreven wordt ook in Kolossenzen genoemd: Timoteüs. Het is deze Timoteüs waarnaar de hiervoor gevonden overblijvende letter “K” verwijst.
H 11
De manier waarop dat gebeurt is simpel: in het alfabet staat de K gerangschikt als letter 11. Het ligt dus voor de hand dat hiermee op de klok van De Aardappeleters 11 uur wordt bedoeld. Dat is een ochtendtijd. Zet ik deze tijd om naar de avond, dan volgt daaruit 23 uur. Hierboven schreef ik daar al over als de eenheid 23 (CE).
Hieronder beeld ik nogmaals de wijzerplaat van de klok af, nu met de 11 en de virtuele letter H omcirkeld:
Als je het zo ziet staan (H = II) valt er iets bijzonders op. Het getal “II” is bijna gelijk aan de hoofdletter “H“. Alleen het liggende streepje tussen de twee enen ontbreekt. De code die dient te worden ontward zit ‘m in deze letter “H“, die moet worden gelezen als “I – I“. Zou dat slaan op hoofdstuk 1, woord 1 van het Bijbelboek Kolossenzen? Ik neem de proef op de som:
1:1 Paulus, een apostel van Jezus Christus, door de wil van God, en Timotheüs, de broeder (bron: Statenvertaling.net)
Theo
De naam Timotheüs als de genoemde broeder doet een belletje bij mij rinkelen. Zou Vincent hiermee een verwijzing naar zijn broer Theo bedoelen? De letters t-h-e-o zitten immers in “tim-othe-us” vervat. Wat daarna resteert is “timus”, wat een anagram is van “mist u”. Dus: de naam Timotheüs is een anagram van “Theo mist u“.
Dit is een interessante conclusie, want op het moment dat Vincent “De Aardappeleters” schilderde, voorjaar 1885, werkte Theo ver weg in Parijs. De goede band tussen beide broers is algemeen bekend en zij zullen elkaar inderdaad wel gemist hebben. Begin 1886 vroeg Theo aan Vincent om (vanuit Antwerpen) naar Parijs te komen. Dat speelde kennelijk al eerder, zodat Vincents korte verblijf in Antwerpen vrijwel zeker een geplande tussenstap betrof.
Muizen
Overigens kan van “Theo mist u” een nieuw anagram worden gemaakt: “Theo muist“. Hoewel het wat ouderwets klinkt, is dit een correcte Nederlandstalige zin. Het werkwoord “muizen” heeft een letterlijke en een figuurlijke betekenis.
Letterlijk wil het zeggen: “op muizen jagen”, door een kat, hoewel dat ook door een roofvogel, zoals een buizerd, kan gebeuren. Vroeger trokken opslagruimtes van aardappels in of rond boerderijen nogal eens muizen aan, zodat er in de buurt van die boerderijen op hekken bij weilanden vaak buizerds konden worden gespot. En natuurlijk waren er vooral ’s nachts katten actief. Met name wat oudere Nederlanders kennen wel het spreekwoord “Als de katten muizen, mauwen ze niet“.
De figuurlijke betekenis van “muizen” in het spreekwoord heeft te maken met het eten van in dit geval aardappels. Als mensen lekker aan het eten waren, zoals op Vincents schilderij, spraken ze minder met elkaar. Maar er was ook een figuurlijke commerciële betekenis van het spreekwoord en dat gold beslist voor Theo. Dat was in de zin van dat als iemand druk is met zaken waarmee veel geld is gemoeid, hij daarover beter zijn mond kan houden om kapers op de kust te voorkomen. Theo was immers kunsthandelaar en in die wereld kon je lopende zaken het beste geheim houden tot de (ver)koop was afgerond.
Kol = heks = hex
Nu ik toch bezig ben de Nederlandse taal te belichten, vervolg ik dit artikel met “Kol.” van Kolossenzen. Afgezien van deze afkorting is “kol” ook een gewoon, wat ouderwets Nederlands woord. Het betekent (tover)heks. Dat klinkt als “hex” en als je dat zo schrijft heeft het woord de betekenis van het cijfer “zes“. Een hexagram is bijvoorbeeld een zeshoek.
Door “zes” te lezen als het Romeinse getal “VI” en niet als de beginletters van VIncent, ontstaat een ander beeld dan hierboven geschetst:
De code wordt nu 6 – 1, 2 en 3. Dit zet ik af op het Eeuwig Edict als wet 6, 1e, 2e en 3e woord. Hieronder zie je het begin van de betreffende wet:
VI.
Verbiedende aen allen officieren, deurwaerders ende sergeanten, dienende in de voorseyde raeden ende bancken (…)”.
Het eerste, tweede en derde woord: Verbiedende aen allen. In eerste instantie lijkt deze woordcombinatie in correct oud-Nederlands op een verbod om verder te gaan. Gezien alle andere codes die Vincent in zijn werken zonder verbod bezigt, til ik hier niet zwaar aan.
Van “verbiedende aen allen” kunnen twee anagrammen worden gemaakt:
-
- alle brieven ad de enen. Met de “enen” wordt verwezen naar de voorzijde van Kasteel Geldrop, waarop zich de vier verticale gietijzeren muurankers bevinden. Overigens komt ook het woord “voorseijde” voor in de eerste regel van wet 6 van het Eeuwig Edict. De vier enen kunnen worden gelezen als IIII. Wordt hier met “ad” gesuggereerd dat alle (betwiste) brieven van Paulus aan de Kolossenzen in werkelijkheid pas in het jaar 1111 zijn geschreven?
- alle brieven ad eenden. Het lijkt mij dat Vincent hiermee verwijst naar zijn eigen briefwisseling, voornamelijk met zijn familie. Een mooi compleet overzicht van alle brieven met betrekking tot Vincent van Gogh, is te vinden op de website vangoghletters.org. Deze website is helaas nog niet ingericht op smartphones, maar inhoudelijk is er weinig op aan te merken en bevat de site een goede zoekfunctie.
1890
Het is deze zoekfunctie die mij leert dat in alle aan Vincent gerelateerde brieven slechts één keer in het Nederlands het woord “eenden” voorkomt en in andere talen helemaal niet. Vincent schreef over eenden in een brief aan zijn moeder. Vanwege het genoemde “ad” (anno domini = in het jaar des heeren) wordt het jaar (en de datum) van de betreffende brief interessant. Onderzoek van het Van Gogh Museum leidde tot de conclusie dat de brief is geschreven op vrijdag 13 juni van het jaar 1890. Vincent woonde toen al in Auvers-sur-Oise in de buurt van Parijs. Dat was ongeveer zes weken voor Vincents zelfmoord.
Vincent schreef onder meer het volgende:
Theo, zijne vrouw en zijn kind zijn zondag hier geweest en hebben wij bij Dr Gachet gedejeuneerd. Toen heeft mijn kleine naamgenoot voor het eerst zoowat kennis gemaakt met de dierenwereld aangezien daar aan huis 8 katten, 3 honden, verder kippen, konijnen, eenden, duiven &c. zijn in grooten getale.
Uit een boek over de brieven van Vincent uit 1914, van de hand van Jo Bonger (de vrouw van Theo) blijkt dat Vincent zijn gelijknamige neefje een vogelnest had gegeven om mee te spelen. Zou het een eendennest zijn geweest?
De woorden “verbiedende aen allen” hebben dus samengevat iets te maken met de enen aan de voorzijde (zuidgevel) van Kasteel Geldrop en de eenden van dr. Gachet in Auvers-sur-Oise. Graag breng ik de lezer(es) in herinnering dat Vincent het woord “Oise” ook al heeft gecodeerd in de klok op De Aardappeleters als O = E (O is E = OISE):
Mijn verbluffende conclusie is dat Vincent al in 1885, bij het schilderen van De Aardappeleters, kennis had van zaken die pas in 1890 zouden gaan spelen… Het ziet er naar uit dat de codes van Vincent veel diepgaander en georganiseerd zijn dan menigeen denkt!
Overigens is dit artikel dat ik eerder schreef in dit verband beslist interessant…
Reageren op dit artikel? Dat kan niet in het openbaar. Wel is het mogelijk om rechtstreeks naar de schrijver (Jan Bakker) te reageren. Gebruik hiervoor het formulier op de contactpagina.
